Echo Darłowa
Nieszpory Pomorskie, albo medytacja o Srebrnym Ołtarzu z Darłowa
Darłowo, 10 września 2012 roku
W Kościele Mariackim w Darłowie z okazji Dni Dziedzictwa Narodowego 8 września 2012 odbyło się prawykonanie "Nieszporów Pomorskich" skomponowanych przez Rafała Kowalewskiego do tekstu ks. Henryka Romanika.
Spotkanie z dziełem należącym do dziedzictwa historycznego, artystycznego i religijnego Pomorza, jakim jest Ołtarz Darłowski zachęca do działań badawczych i popularyzatorskich. Jednym z projektów inspirowanych zabytkiem darłowskim są "Nieszpory pomorskie" - muzyczny utwór wokalno-instrumentalny, którego twórcy wykorzystali formę nieszporów kościelnych. Bezpośrednią inspiracją do powstania dzieła było niedawne odczytanie na głównej plakiecie Darłowskiego Srebrnego Ołtarza z królem Dawidem w anielskiej glorii partytury z zapisem barokowej melodii, mówił ks. Henryk Romanik. Wykonawcami Nieszporów Pomorskich byli artyści ze Studia Artystycznego im. Ziembińskich w Koszalinie: Joanna Białas, Ewa Czapnik - Kowalewska, Marta Duczmal, Katarzyna Pęksa. Akompaniował osobiście kompozytor Rafał Kowalewski. Reżyserowała Ewa Czapnik Kowalewska. Tak jak Darłowski Srebrny Ołtarz jest wyjątkowy, tak i powstałe o nim dzieło jest również wyjątkowe i niepowtarzalne.
Darłowski Srebrny Ołtarz powstał na zamówienie księcia zachodniopomorskiego Filipa II Ołtarz (o wymiarach 309x156 cm) wykonany został w stylu manierystycznym, w formie tryptyku. Najważniejszymi elementami ołtarza były srebrne plakiety - piętnaście większych i dwanaście mniejszych. Poszczególne plakiety oprawione były w hebanowe ramki z profilowanym motywem „płynącej wody". Całość bogato zdobiły srebrne, częściowo złocone aplikacje (m.in. w formie kwiatów, kół, główek aniołków). Gzymsy zwieńczenia dodatkowo dekorowały alabastrowe figurki. W predelli umieszczono trzynaście srebrnych plakiet - największą centralnie, a symetrycznie względem niej dwanaście małych. Tematem największego reliefu był chrzest Jezusa, a mniejsze plakietki przedstawiały dwunastu apostołów. W środkowej części umieszczono plakietę Pokłon Trzech Króli. Wokół niej zamontowano dwanaście mniejszych płytek ze scenami Męki Pańskiej. Górną część ołtarza stanowiło trójdzielne zwieńczenie, którego centralne pole wypełniała plakieta - Dawid grający na harfie. Wszystkie wykonano według znanych sztychów Hendricka Goltziusa. Po śmierci księcia Filipa II w 1618 losem srebrnych plakiet zajął się jego syn książę Bogusław XIV i jego żona Elżbieta. W 1636 zlecili oni wykonanie hebanowej obudowy do srebrnych plakiet, oraz do skrzydeł ołtarza. Zamkowy kościół p.w. Św. Elżbiety z gotowym Srebrnym Ołtarzem i barokową amboną otwarto 1 stycznia 1638. Te obiekty pełniły swą rolę, do 1806, kiedy to kościół zlikwidowano. Srebrny Ołtarz przeniesiono do Kościoła Mariackiego, a ambonę do Kościoła Św. Gertrudy. Po zajęciu Pomorza przez wojska radzieckie w 1945 razem z innymi zabytkami zabrali je Rosjanie. Za klika baniek gorzałki wykupiono od Rosjan 8 srebrnych plakiet, reszta najprawdopodobniej trafiła do ZSRR. Ocalały srebrne reliefy są prezentowane w Muzeum słupskim, a oczywiście powinny być w zamku Książąt Pomorskich w Darłowie. Mamy nadzieję, że prezydent Władimir Putin w przypływie dobrego serca odda pozostałe 19 srebrnych plakiet z okazji kolejnych Dni Dziedzictwa Narodowego.
Dalszy ciąg uroczystości odbywał się w Zamku Książąt Pomorskich, gdzie uczestnicy spotkania z przewodnikami zwiedzali Muzeum, w tym barokową ambonę, wystawę "Mieczy Europy" oraz oglądali pokaz slajdów fotografii Franza Newigera p.n. "Darłowo sto lat temu" - przygotowany przez Karola Matusiaka. Jednocześnie na miejscu można było zapoznać się z darłowskimi wydawnictwami: książkami "Wspomnienia i losy Pionierów Ziemi Darłowskiej" wydanymi przez Klub Pionierów Ziemi Darłowskiej, „Król i wojewoda", Darłowskie Zeszyty Naukowe oraz gazeta "Goniec Darłowski" wydane przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Darłowskiej oraz z publikacją dyrektora Muzeum Jerzego Buziałkowskiego "Pozdrowienia z Darłowa i Darłówka". Dalej uczestnicy Dni Dziedzictwa zwiedzili Darłowo ze szczególnym uwzględnieniem ambony z kościoła NMP, która leży na Szlaku Zabytkowych Ambon oraz obejrzeli w kinie "Bajka" film "Pomorskie iluzje". Tam też goście i mieszkańcy Darłowa spróbowali darłowskich specjałów kulinarnych: "śledzia w kapuście", tatara z łososia oraz piwa Darłowiak.
Wieczorem w Terminalu Sztuki otwarto wystawę fotograficzną pn. "Oblicza Darłowa".
Leszek Walkiewicz
Darłowo, ED 9/2012
