Echo Darłowa
Święcowie władcy Ziemi Darłowskiej, Sławieńskiej i Słupskiej
Ciąg dalszy z poprzedniego numeruZięć Piotra I Święcy zeznał na procesie przeciw Krzyżakom w 1339 r, że jego teść był Polakiem w mowie w zwyczajach i prawach. On też mógł przewodzić rycerstwu, które wprowadziło Władysława Łokietka na Pomorze i dlatego został palatynem.
Obok pierwszego Święcy do znacznych godności na terenie ziemi słupskiej doszedł jego brat Wawrzyniec I Święca. Był łowczym od 1276 r, podkomorzym (1284-88) i kasztelanem słupskim (1288-1307). W dokumentach występuje w latach 1275-1312. Świadkuje on czynnościom prawnym Mściwoja II, Przemysława II, Władysława Łokietka oraz swego bratanka Piotra I Święcy z Nowego. Obok brata był on najbardziej wpływowym i zamożnym możnowładcą ziemi słupskiej w końcu XIII i na początku XIV wieku. Wawrzyniec I w znacznie mniejszym stopniu brał udział w życiu politycznym księstwa wschodniopomorskiego, aniżeli jego brat czy bratanek . W 1304 r był poręczycielem układu pomiędzy komornikiem Królestwa Polskiego i rządcą Kujaw Fryczkiem z Szachowic z biskupem kamieńskim. Tak samo jak jego starszy brat był rzecznikiem związku Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego z Wielkopolską, a następnie ze zjednoczonym państwem polskim. Nie poparł próby opanowania Pomorza przez księcia Rugii Wisława II i jego syna Sambora i przeciwstawił się agresji brandenburskiej w 1306 r. Po zajęciu Pomorza Sławieńsko-Słupskiego przez margrabiów brandenburskich Wawrzyniec I utrzymał stanowisko kasztelana słupskiego. Umiera na początku 1312 r. Wawrzyniec I miał dwóch synów Święcę II i Chocimira, zwanego niekiedy Kazimierzem. Posiadał 11 wsi, położonych w ziemi słupskiej: Kobylnica, Siemianice, Nożyno, Czarna Dąbrówka, „Swarunny”, Wykosowo, Żelazo, Skorowo, Tuchomia, Tuchomko, i Borzytuchom. Chocimir miał swoją siedzibę w Tuchomiu, gdzie prawdopodobnie wybudował zamek, zarządzał okręgiem i nadawał w lenno ziemie. Umiera po roku 1345. Kazimierz Święca darował w 1344 r klasztorowi dominikanów Słupsku część czynszu z młyna w Kobylnicy oraz łąki położone we wsiach Kobylnicy, Łosina i Saliz. Ciekawą wiadomość zamieszcza Barbara Popielas Szultka o tym, że w roku 1391 miasto Słupsk odkupiło od Święcy z Nożyna czynsz z młyna w Kobylnicy. Świadczyło by to o nie wymarciu rodu Święców ale o przekształceniu się w ród Święcow - Puttkamerów (Podkomorzych). Mówią o tym również zapiski rodziny Puttkamerów
Rządy Święców na Ziemi Sławieńskiej i Darłowskiej
Do Święców należało wiele ziem, a świadczą o tym akty ich sprzedaży. W roku 1308 wojewoda Święca z konsensen synów sprzedał Koszalinowi gródek Gorzebądz, położony na stoku góry Chełmskiej
Gdy umarł starszy syn Święcy Piotr I z Nowego 1326/27 jego następcą został Piotr II z Polanowa. Nie miał on już takiego znaczenia jak jego ojciec, ale liczył na odzyskanie Nowego i Tucholi. Do roku 1335 prawnym opiekunem małoletniego Piotra II został Jaśko I ze Sławna W roku 1333 Jaśko ze Sławna i Jaśko z Darłowa z konsensem Piotra II z Polanowa sprzedali mieszczaninowi Koszalina zachodnią połowę jeziora Jamno, należąca do zmarłego Piotra z Nowego. Nabywcą był Jan Spruth. W roku 1339 Piotr II z Polanowa z konsensem Jaśka ze Sławna i Jaśka z Darłowa nadaje koszalińskim mniszkom wsie Mokre i Wegorzyno. Jaśko I ze Sławna używał również tytułu Jaśko z Darłowa (+ S' IOHANNIS DE RUIGENWALT), przy świadkowaniu na dokumentach z lat:1308, 1312, 1313, 1317, 1320, 1321, 1326, 1327 i 1328 używał pieczęci okrągłej o średnicy 41 mm. Po uzyskaniu pełnoletności przez Jaśka II z Darłowa Jaśko I ze Sławna od roku 1329 i w latach nastepnych: 1330, 1333, 1337,1341,1342, 1346, 1347 używał pieczęci o średnicy 39 mm z napisem (+ SIGILLUM IOHANNIS DE /SLA/ WE) .
Piotr II Święca od 1341 r używał pieczęci o średnicy 36 mm. W 1343 roku nadał prawa miejskie dla Sianowa wraz z Nową Wsią, położoną na pograniczu Węgorzyna. Za założenie Sianowa otrzymał roczne dochody miasta. W roku 1348 biskup kamieński zatwierdzał ten akt nadawczy, ale nie nadmienił o swoim współudziale. Następnie w roku 1345 w Niemicy Piotr II nadaje Marcinowi Koska wieś „Innbreck”, położoną koło Sianowa. Widać, że ród Święców ubożeje, gdyż zmuszony został do sprzedaży w roku 1352 Tucholi i w rok później sprzedaży Krzyżakom pozostałości resztek terenów w ziemi tucholskiej. W roku 1348 Sianów przeszedł pod władztwo biskupów kamieńskich. Piotr II po raz ostatni wspomniany jest w roku 1353. Święcowie władali Polanowem prawdopodobnie do 1357 to jest do czasu śmierci ostatniego z rodu, ale niektórzy twierdzą, ze ziemię polanowską wcześniej przejął biskup kamieński, gdyż już w 1357 r układał się z cystersami, w sprawie granicy z ich posiadłościami w Polanowie
Święca miał trzech synów: starszego Piotra I i młodszych Jaśka I i Wawrzyńca II.
Gdy w roku 1307 w Lędowie Święcowie do tzw. wspólnej ręki otrzymali w lenno szereg ziem Jaśkowi przypadły wówczas Sławsko (Stare Sławno) i ziemia sławieńska. Jaśko I ze Sławna jako jedyny przeżył swoich braci, osiągnął późny wiek (70 lat) . Jego ślady spotyka się jeszcze w dokumentach z 1347 roku. Został seniorem i głową rodu Święców. Używał tytułu „pan ziemi sławieńskiej”. W dniu 22 maja 1317 roku bracia Święcowie Jaśko, Piotr i Wawrzyniec wystawili dokument lokacyjny dla nowego Sławna. Miasto uzyskało prawa lubeckie i 200 łanów ziemi. Ponadto jego mieszkańcy zostali zwolnieni z podatku na 8 lat. Nowe Sławno otrzymało prawo swobodnej żeglugi po rzece Wieprzy i pas ziemi o szerokości 2 prętów wzdłuż obydwu brzegów do dyspozycji włóczków ciągnących łodzie. Aby założone przez niego miasto Sławno lepiej się rozwijało w roku 1333 zrezygnował z cła pobieranego na moście na Wieprzy w Starym Sławnie W roku 1343 senior rodu Święców Jaśko I ze Sławna był już w niełasce książąt zachodniopomorskich. W akcie przymierza polsko pomorskiego z 1343 r umieszczono go na końcu listy świadków. W tym czasie książęta słupscy przystąpili do likwidacji dominium Święców. Ostatnim śladem życia Jaśka II ze Sławna jest jego prośba skierowana 9 lipca 1347 r wraz z synem Piotrem III do biskupa kamieńskiego i księcia Barnima III szczecińskiego o pośrednictwo w swym sporze z Bogusławem V, Barnimem IV i Warcisławem V. Stopniowo następuje likwidacja władztwa Święców. W dniu 25 lipca 1347 r książęta wołogoscy potwierdzają Sławnu prawa miejskie nadane przez Święców, co świadczy o przejęciu ziemi sławieńskiej. Syn Jaśka I Piotr III ze Sławna po raz ostatni występuje w dokumencie 1357, ale już jako lennik księcia Bogusława V.
L. Walkiewicz
Darłowo, ED 1/2003
