Echo Darłowa
W dwudziestolecie reaktywacji Związku Sybiraków
W świetlicy Miejskiego Gimnazjum przy kawie i ciastkach 18 września 2009 r. zebrali się członkowie Związku Sybiraków na uroczystym jubileuszowym zebraniu podsumowującym dotychczasową działalność koła darłowskich Sybiraków. Po odśpiewaniu hymnu Sybiraków spotkanie otworzył prezes koła Janusz Kasperek. Z roku na rok jest nas coraz mniej - powiedział. To jedyny związek, który nie jest rozwojowy.
Koło obejmujące obszar miasta i gminy Darłowo utworzono 22 lutego 1991 r. Liczyło wówczas 32 członków. Pierwszym prezesem został nieżyjący już Zygmunt Pepliński. Jego kolejnymi następcami byli: Leokadia Libucha (1992 – 1995), Kazimierz Strzechowski (1996 – 2001). Od roku 2002 funkcję prezesa pełni Janusz Kasperek.
W pierwszym okresie swojej działalności zarząd i koło zajmowali się sprawami organizacyjnymi takimi jak zakładanie ewidencji i dokumentacji koła, kompletowaniem dokumentów dotyczących uprawnień kombatanckich, rentowych członków koła oraz udzielaniem pomocy w innych sprawach.
W latach 1996 i 1997 głównie staraniem naszej Sybiraczki Wandy Radomskiej zorganizowano na terenie Darłowa przy pomocy władz miasta i osób prywatnych dwukrotnie zjazd sierot po Sybirakach byłego Domu Dziecka w Obłówce (Komi ASSR), gdzie pani Wanda Radomska była pielęgniarką podczas zesłania. To ona wraz z innymi opiekunkami przywiozła do Polski w 1946 r. 240 polskich dzieci sierot po Sybirakach.
W 2001 r. z inicjatywy ówczesnego prezesa koła Kazimierza Strzechowskiego z zebranych dobrowolnych datków członków koła ufundowano tablicę pamiątkową upamiętniającą deportację polaków w latach 1940 – 1956 z terenów wschodnich II Rzeczypospolitej na Sybir, ich tragedie, dramaty, cierpienia, którą umieszczono na filarze w Kościele Mariackim w Darłowie.
W lutym 2003 r. z inicjatywy Koła Sybiraków i Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w porozumieniu z władzami miasta i gminy Darłowo utworzono Miejsko – Gminną Radę Kombatantów i Osób Represjonowanych w Darłowie. Przewodniczącym MGRKiOR wybrano Janusza Kasperka, który pełni tę funkcję aktualnie.
W marcu 2004 r. Koło Sybiraków we współpracy z Muzeum Zamku Książąt Pomorskich zorganizowało wystawę upamiętniającą 75 – lecie Związku Sybiraków i 15 – lecie jego reaktywacji pod nazwą „Sybirackie losy”. Prezentowano na niej materiały koła i prywatne pamiątki Sybiraków.
Następnie 8 maja 2005 r. w 60 rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem uroczyście odsłonięto tablicę epitafijną na obelisku „Kombatantów i Sybiraków” ufundowana przez miasto i gminę Darłowo. Natomiast skwer, na którym znajduje się ów obelisk na wniosek Miejsko – Gminnej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych nazwano im. Gen. Władysława Sikorskiego. Obelisk ten w Dniu Sybiraka tego roku uroczyście przekazano pod honorowy patronat drużynie harcerskiej im. Szarych Szeregów z Miejskiego Gimnazjum w Darłowie. Z Miejskim Gimnazjum im. Stanisława Dulewicza koło współpracuje od szeregu lat, a Chór i Zespół Recytacyjny tego Gimnazjum uatrakcyjnia nasze uroczystości okolicznościowe swoimi występami kontynuował swe wystąpienie prezes Koła Sybiraków Janusz Kasperek.
Koło Sybiraków aktywnie uczestniczy we wszystkich ważniejszych przedsięwzięciach i uroczystościach organizowanych przez Zarząd Główny, Zarząd Oddziału oraz przez władze samorządowe i zaprzyjaźnione organizacje kombatanckie.
Uczestniczyliśmy w zbiórce funduszy na budowę Pomnika Zesłańców Sybiru we Wrocławiu i Pomnika Gen. Władysława Sikorskiego w Koszalinie. Delegacje naszego koła uczestniczyły Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku, Ogólnopolskim Spotkaniu Sybiraków w Licheniu, Sybiradach organizowanych w Koszalinie przez Oddział, a także w oddziałowych obchodach Dnia Sybiraka w Drawsku Pomorskim i w Koszalinie.
Oprócz uczestnictwa w ogólnopolskich i oddziałowych przedsięwzięciach, imprezach, jako zasadniczą powinność uważamy aktywne uczestniczenie na obszarze naszej działalności w obchodach świąt państwowych i ważnych rocznic, w uroczystościach zaprzyjaźnionych organizacji kombatanckich, szkół i wojska, jak również w spotkaniach z młodzieżą szkolną i harcerstwem.
W celu popularyzacji historii sybirackiej, a także oddania hołdu Sybirakom i ich cierpieniom, jakich doświadczyli w czasie wieloletniej poniewierki na zesłaniu organizujemy uroczystości rocznicowe dwa razy w roku: 10 lutego w rocznicę pierwszej masowej deportacji Polaków z Kresów Wschodnich w 1940 r. oraz 17 września w Dniu Sybiraka tj. w rocznicę napaści Armii Czerwonej na wschodnie terytoria Polski, ich zajęcie, zapoczątkowanie represji ludności polskiej oraz deportacji.
W swojej działalności prowadziliśmy szereg działań i prac takich jak np.:
- składanie wniosków o odszkodowania za lata pobytu na zesłaniu;
- kompletowanie i składanie wniosków o rentę inwalidzką i uprawnienia osoby represjonowanej;
- składanie wniosków na odznaczenie Krzyżem Zesłańca Sybiru;
- opracowanie materiałów do I i II Księgi Sybiraków;
- opracowanie danych na stronę internetową Oddziału w Koszalinie.
W życiu koła były też momenty mniej oficjalne, wyjazdy grup Sybiraków wraz z członkami innych organizacji pozarządowych do Starego Hrozenkowa w Czechach w ramach wymiany turystycznej, które zafundowały nam władze samorządowe Darłowa współpracujące z Gminą Stary Hrozenkow. Wyjazdy te oprócz walorów rekreacyjno – wypoczynkowych pozwoliły nam nawiązać przyjazne stosunki z Czechami, jak również ściślej zintegrować nasze darłowskie organizacje kombatanckie.
Obecnie koło nasze nie jest liczne, a jego liczebność z każdym rokiem się zmniejsza: Z 72 członków w połowie lat 90., do 39 obecnie. Średnia wieku wynosi 75 lat, a więc trudno w tej sytuacji oczekiwać od ludzi imponującej aktywności.
Skupiamy się głównie na codziennej działalności, a także w miarę możliwości popularyzowaniu historii sybirackiej poprzez organizowanie okolicznościowych uroczystości, o których wspomniałem już wcześniej, spotkaniach z młodzieżą szkolną, harcerstwem.
Staramy się, aby młode pokolenie przyswoiło sobie wiedzę o historii w pewnej części swoich ojców i dziadków, ich „Golgotę Wschodu”, aby to młodzież przejęła pałeczkę pokoleniową i dalej kontynuowała popularyzowanie i pamięć o historii sybirackiej jej bohaterach i ofiarach. Wtrakcie spotkania prezes koła Janusz Kasperek wręczył honorowe odznaki Sybiraka: Ewie Majdańskiej. Weronika Mielguj i Teresa Warchoł, które również wyróżniono odznakami honorowymi były nieobecne. Poza tym wręczono także kilka dyplomów nadanych przez Zarząd Oddziału w Koszalinie dla osób, które wspomagają Sybiraków i upamiętniają idee sybirackie. Chór i Zespół Recytatorski z Miejskiego Gimnazjum pod kierownictwem Krystyny Leśniewskiej i Ewy Majdańskiej przygotowały i zaprezentowały na tę okoliczność bogaty program artystyczny.
L. Walkiewicz
Darłowo, ED 9/2009
