Echo Darłowa
Razem odbudujmy słynny żaglowiec
Mariusz Zaruski (1867 -1941) - pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady Wojska Polskiego, taternik. Postać wszechstronna - fotografik, malarz, poeta i prozaik. Marynarz żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec, legionista, ułan, wreszcie adiutant prezydenta RP. Taternik, grotołaz, ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży. Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Za działalność patriotyczną został zesłany w 1894 do Archangielska, gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem Szturmana Żeglugi Wielkiej. Pod słowem honoru dostał pozwolenie na odbywanie podróży. W pierwszym rejsie na żaglowcu ?Derżawa" popłynął przez Ocean Lodowaty do Norwegii z ładunkiem drewna i futer. Pływał po morzach arktycznych, jako kapitan na statku ?Nadieżda". Po odbyciu kary zsyłki powrócił na dwa lata do Odessy, gdzie ożenił się z Izabelą Kietlińską. Następnie pojechał do Krakowa (1901-1906), gdzie ukończył malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych. W 1907 przeniósł się do Zakopanego. W Tatrach wytyczał górskie szlaki, szkolił przewodników. Do Legionów wstąpił pociągając swoim przykładem wiele osób, w tym górali z TOPR, którzy przyzwyczaili się widzieć w nim swojego przewodnika. Zaruskiemu powierzono zadanie sformowania 11. Pułku Ułanów i objęcia nad nim dowództwa. Odznaczony Virtuti Militari V klasy (podczas walk o Wilno wsławił się brawurowo dokonanym atakiem na dworzec kolejowy) oraz kilkakrotnie Krzyżem Walecznych, karierę wojskową skończył, jako generał brygady i adiutant prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. W stan spoczynku przeszedł przed przewrotem majowym w 1926 r. Propagował sport żeglarski i modę wśród elit gospodarczych i politycznych na jachting morski. Dążył do realizowania praktycznego morskiego wychowania młodego pokolenia. Wraz z Antonim Aleksandrowiczem zorganizował Yacht Klub Polski i wpłynął na zaopatrzenie go w pierwszy w kraju pełnomorski jacht, nazwany ?Witeź". Był też pierwszym komandorem YKP. Z jego inicjatywy powstała Liga Morska i Rzeczna (później Liga Morska i Kolonialna). Był faktycznym twórcą Komitetu Floty Narodowej, z którego składek kupiono m.in. żaglowiec ?Dar Pomorza". W 1929 po raz pierwszy spotkał na kursie żeglarskim w Jastarni, na którym był głównym wykładowcą, grupę harcerzy. Odtąd jego losy bardzo silnie związały się z harcerstwem. Zaruski znany był z powiedzenia, że "W twardym trudzie żeglarskim hartują się charaktery". Realizując tę myśl objął w 1935 funkcję kapitana na szkunerze, który pierwotnie nazwano ?Harcerz", a który na życzenie generała przemianowano na ?Zawisza Czarny". On, jako prezes PZŻ zintegrował wielonurtowy ruch żeglarstwa harcerskiego, akademickiego i klubowego, z ukierunkowaniem na żeglarstwo masowe, a szczególnie morskie. Ostatni rejs na ?Zawiszy Czarnym" Zaruski kończył w 1939 r. Generał świadomie zwlekał z wyruszeniem w przygotowany na sierpień 1939 kolejny rejs. Wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, choć mógł uratować i siebie, i załogę, i statek. Został aresztowany we Lwowie przez NKWD. Zapadł na cholerę i zmarł w 1941, z dala od kraju, w więzieniu NKWD w miejscowości Chersoń. Jesienią 1997 z inicjatywy ZHP urnę z ziemią z grobu gen. Zaruskiego sprowadzono do Polski i złożono na Starym Cmentarzu w Zakopanem. Także w 1997 r. pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Imię ?Generał Zaruski" nosi pływający po Bałtyku flagowy żaglowiec szkoleniowy LOK, drewniany kecz gaflowy zbudowany w 1939 w Szwecji na planach szwedzkiego jachtu szkolnego "Kaparen". Jest to jedyny zrealizowany jacht z zamówienia dziesięciu jednostek tuż przed wojną w Szwecji przez Ligę Morską i Kolonialną z przeznaczeniem na masowe morskie wychowanie młodzieży. Inicjatorem budowy był Zaruski. Żaglowiec dotarł do Polski dopiero w styczniu 1946. W czasie wojny służył w szwedzkiej marynarce wojennej. Przejęła go Liga Przyjaciół Żołnierza przemianowana na LOK. Jacht otrzymał wówczas imię Generał Zaruski. W 1946 przemianowano go na ?Młodą Gwardię" Dopiero na początku lat 70. przywrócono mu nazwę ?Generał Zaruski". Co roku żeglował głównie po Bałtyku w rejsach szkoleniowych z młodzieżą. Żeglowali nim m.in. niepełnosprawni oraz członkowie ?Bractwa Żelaznej Szekli". W latach 90. został wydzierżawiony prywatnemu armatorowi z Jastarni, który doprowadził go do ruiny. Od 2003 przekazany pod opiekę Fundacji Polskie Żagle, którą powołano w celu rewitalizacji jednostki. Rozpoczęty w 2006 generalny remont w stoczni we Władysławowie został wstrzymany z powodu braku funduszy. W roku ubiegłym przetransportowano go do Gdańskiej Stoczni Remontowej i niedawno wznowiono generalny remont. Związek Miast i Gmin Morskich, którego Darłowo jest członkiem będący jednym z partnerów kontynuuje publiczną zbiórkę funduszy na odbudowę historycznego żaglowca Generał Zaruski. Wspiera w ten sposób projekt ?Generał Zaruski - Gdańsk ratuje żaglowiec", który zakłada pełną rewitalizację statku i przywrócenie go do czynnej służby w szkoleniu i wychowaniu młodzieży na morzu. Wszystkie zebrane środki zostaną przeznaczone na zakup sprzętu i usług niezbędnych do odbudowy statku. Zbiórka prowadzona jest na specjalny rachunek bankowy ZMiGM, na który już teraz można wpłacać środki na odbudowę: Stowarzyszenie Związek Miast i Gmin Morskich 85 1440 1345 0000 0000 1150 2218
W tytule przelewu należy wpisać: ?Zaruski". Jedną ze skarbonek ZMiGM przywiózł do Darłowa Zbigniew Grosz przewodniczący Rady Miejskiej i delegat miasta do ZMiGM i umieścił w informacji turystycznej na rynku. Apelujemy do mieszkańców Darłowa, żeglarzy i turystów o zasilenie funduszu remontowego legendarnego żaglowca. Dane techniczne: drewniany kecz gaflowy wodowany w 1940 r. Powierzchnia ożaglowanie 315 m2; Liczba żagli - 4, masztów 2, wys. masztów 37 m. Długość kadłuba 25,3 m, dł. całkowita 28 m, szerokość -5,8m, zanurzenie 3,5 m. Napęd pomocniczy 2x190 KM. Załoga 30.
Leszek Walkiewicz
Darłowo, ED 7/2011
