Echo Darłowa
Edward Zawadzki – Pierwszy Obywatel Darłówka
Syn Stanisława i Marii z domu Gralińskiej Edward Zawadzki urodził się 21 lipca 1920 roku w Krzyżowej koło Kalisza. Szkołę podstawową ukończył nad Prosną w Kaliszu. W roku 1933, gdy przyjechał na urlop jego wujek Alfons Kubina w marynarskim mundurze Edek postanowił iść w jego ślady Mając 14 lat zafascynowany morzem z ulicy Ostrowskiej w Kaliszu wyruszył pieszo do budującej się wówczas Gdyni. Życie marynarza rozpoczął na regularnej linii do Anglii i Francji. Na początku musiał pomagać w marynarskim kambuzie. Na rok przed wybuchem II wojny światowej zgłosił się na ochotnika do Marynarki Wojennej. We wrześniu 1939 r., będąc w baterii przeciwlotniczej bronił Oksywia W czasie walk z Kriegsmarine i Luftwafe dostał się do niewoli niemieckiej do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Nosił tam numer 6212. Za uratowanie razem z Jugosłowianinami 2 Niemców ze zbiornika z paliwem został pod koniec wojny zwolniony z obozu w Stutthofie. Wycieńczony w obozie podjął następnie pracę w cukrowni.Zaraz po zakończeniu działań wojennych zgłasza się do Głównego Urzędu Morskiego w Gdyni. Razem z innymi współtworzy powojenną polską morską administrację na wybrzeżu. Wiosną 1945 r. Edward Zawadzki zaopatrzony w dokumenty Głównego Urzędu Morskiego tłumaczone również na język rosyjski dostaje skierowanie do pracy w Darłowie. Po przybyciu na miejsce obejmuje w posiadanie latarnię morską w Darłówku. Był wówczas pierwszym mieszkańcem Darłówka i siódmym w Darłowie. Jeszcze przed zakończeniem wojny 1 maja 1945 roku na tutejszej latarni morskiej wywiesił biało - czerwoną flagę, która kuła w oczy sowieckiego komendanta portu. Oficjalnie darłowską latarnię morską uruchomiono po wojnie 22 lipca 1945 r. Kapitanem portu był wówczas przedwojenny oficer Marynarki Wojennej – Juszczakiewicz.
Początkowo, aby zapalać gazowe światła wejściowe do portu Edward Zawadzki musiał w każdych warunkach pogodowych nawet, gdy fala sztormowa zmywała wszystko z falochronów dostać się do portowych głowic. Najgorzej było z uruchomieniem dodatkowego światła ostrzegawczego, które umieszczono na pływającej boi. Aby się tam dostać i zapalić gazowe światło należało podpłynąć łodzią, przeskoczyć na postument i dopiero wówczas zapalić światło. Było to niebezpieczne. Trzeba było również pracować w Wigilię czy w Boże Narodzenie. Dopiero później, gdy naprawiono falochrony oraz nabrzeża jego praca stała się nieco łatwiejsza. W swej latarni morskiej wymienił przestarzałą instalację gazową na elektryczną.
Drugiego marca 1946 r. proboszcz Kościoła Mariackiego w Darłowie Damian Tyniecki udzielił ślubu Edwardowi Zawadzie. Jego małżonką została Maria, córka Ignacego Jędrychowskiego i Józefy Dulewicz. Wkrótce Maria Zawadzka została radną w pierwszej Radzie Miejskiej Derłowa (bo taką nazwę nosiło po wojnie nasze miasto).
Od sierpnia 1946 r., kierownik latarni Edward Zawadzki otrzymał zmiennika Edwarda Wróblewskiego i następnie Czesława Kisielewskiego. Praca latarnika jest ciężka i odpowiedzialna. Latarnik musi znać i umieć obsługiwać urządzenia elektryczne, mechaniczne, radiowe i sygnalizacyjne.
Edward Zawadzki cieszył się widokiem pierwszych polskich kutrów rybackich i skandynawskich statków przybywających tu od 1948 r głównie po węgiel. Smucił go fakt zamknięcia portu handlowego na początku lat pięćdziesiątych. W 1950 r. Edward Zawadzki wyciągnął z wody leżący tam przez 5 lat nautofon (buczek mgłowy), wyremontował go i od tego czasu przez ponad 40 lat nadawał on sygnały mgłowe słyszalne z odległości około 5 mil morskich (literę R wg alfabetu Morse’a).
Latarnik nie tylko obsługuje urządzenia latarni i światła nawigacyjne, ale również prowadzi obserwacje meteorologiczne, wywiesza ostrzeżenia o sztormach, obserwuje horyzont czy nikt nie potrzebuje pomocy strzelając czerwonymi rakietami. Ciepłe światło darłowskiej latarni wita kutry i statki oraz przypomina im o bliskim domu. W czasie ponad 25 lat wzorowej pracy na latarni uratował kilka osób ściągając ich z oderwanej płynącej kry oraz wysyłając radio – depesze ostrzeżenia o nagłych wichrach i sztormach do innych portów. W porę ostrzegł norweski statek kotwiczący na redzie, gdy nocą wiatr i fale spychały go na kamienistą mieliznę.
Państwo Zawadzcy mieli siedmioro dzieci: Elżbietę, Stanisława, Annę, Eugeniusza, Krzysztofa, Waldemara i Piotra. Wszyscy synowie biorąc przykład z ojca związali swój los z morzem. Eugeniusz przebył wszystkie stopnie od marynarza do kapitana żeglugi wielkiej. Za sobą ma przepływane kilkaset tysięcy mil morskich po wszystkich morzach i oceanach świata. Waldemar od wielu lat pływa na statkach handlowych po całym świecie. Syn Piotr w charakterze kucharza przez ponad 5 lat pływał u armatora amerykańskiego z Alaski. Najmłodszy Krzysztof z zawodu ślusarz okrętowy pracował w darłowskiej stoczni remontowej i przez kilka lat pływał na zagranicznych statkach handlowych. Również syn najstarszej córki Elżbiety - pierwszy wnuczek Krzysztof Ciszewski pływa po morzach i oceanach.
Za swą rzetelną pracę otrzymał liczne wyróżnienia i odznaczenia jak np.: Srebrny Krzyż Zasługi, Srebrną i Złotą Odznakę Zasłużonego Pracownika Morza, medal 10 – lecia, Honorową Odznakę Za Zasługi dla Rozwoju Województwa Koszalińskiego i inne. Z morzem był związany przez 35 lat. Zmarł 2 marca 1973 roku. Pochowano go z honorami na cmentarzu przy Św. Gertrudzie
Edward Zawadzki był niezwykle popularną postacią w Darłówku i w Darłowie. Stał się cząstką historii naszego miasta i portu.
L. Walkiewicz
Darłowo, ED 3/2006
