Echo Darłowa
Dolmen w Borkowie
Borkowo, to stara wieś w gminie Malechowo, położona o ok.30 km na południowy wschód od Darłowa, przy drodze z Niemicy do Polanowa. Pierwsza wzmianka o słowiańskim Borkowie pochodzi z 1267 roku. Niegdyś była własnością bukowskich cystersów. W obrębie wsi Borkowo zlokalizowano16 znalezisk z okresu neolitu. Na obrzeżach Borkowa znajduje się jeden z dwóch zachowanych w Europie megalitycznych grobowców komorowych sprzed ok. 5000 lat. Obiekty megalityczne były rozpowszechnione w Europie w okresie od V do III tysiąclecia p.n.e. Megality (dosłownie wielkie kamienie) to konstrukcje z bloków surowego lub z grubsza obrobionego kamienia różnej wielkości o przeznaczeniu kultowym, związanym z obserwacjami astronomicznymi lub o charakterze grobowym. Wyróżnia się: menhiry, kręgi kamienne, kromlechy, trylity oraz dolmeny czyli groby megalityczne z okresu neolitu. Zbudowane są z głazów przykrytych wielkim płaskim blokiem. Pierwotnie przysypywano je ziemią. Spotyka się je głównie w płn. zach. Europie, płn. Afryce i zach. Azji. Można je również spotkać w obu Amerykach, a nawet na wyspach Oceanii. W Polsce obiekty megalityczne spotyka się na Pomorzu i na Kujawach.Megality w Borkowie pochodzą z III tysiąclecia p.n.e. i są śladem wierzeń religijnych tamtych kultur, co wskazuje położenie grobowców. Dłuższy bok budowli znajduje się na osi wschód zachód. Wspomniany dolmen znajduje się około 1 km na wschód od wsi w bukowym lesie porastającym południowy stok dolinki, stanowiącej koryto małego bezimiennego potoku, wpływającego do rzeki Grabowej. Borkowski dolmen badali archeologowie w roku 1934 i w 1939. Znaleziska z Borkowa były przechowywane w Heimatmuseum w Darłowie, ale po wojnie zabrano je do Koszalina. W czasie przedwojennych badań zrekonstruowano skrzynie potężnego grobowca. Komora grobowa składa się z 12 olbrzymich głazów narzutowych przykrytych 4 głazami stanowiącymi strop. Mógł tu być grobowiec dostojnika czy kapłana i także miejsce kultowe. W grobowcu tym składano wielokrotnie prochy zmarłych uprzątając poprzednie pochowki pod ściany komory.
W Borkowie znajdują się również grobowce bezkomorowe, które są kolejną formą grobów megalitycznych, budowanych na Pomorzu w III w. p.n.e. Wznoszone są w przeciwieństwie do grobów komorowych dla wielu zmarłych. Posiadają prostokątny kształt wydłużonego nasypu ziemnego z obstawą kamienną. Wysokość nasypu sięgała od 1 do 4 m. W jednym z takich grobowców archeolodzy niemieccy znaleźli fragmenty naczyń pucharów lejkowych. Do obecnej chwili zachowały się tu dwa grobowce tego typu. Najbardziej znane dolmeny znajdują się we Francji w Poiters, Carnac, Kermerio i w Anglii w Stonehengen , Avebury. Bez wątpienia monumentalna „architektura” megalityczna musiała być dziełem znacznych i dobrze zorganizowanych grup ludzkich. Wielu badaczy uważa nawet, że w społecznościach stawiających megality doszło już do ukształtowania się warstwy wodzowskiej ze starszyzną plemienną, która przewodziła zorganizowanym grupom. Monumentalne budowle, głównie grobowe, stanowiły symbol jedności ideowej i etnicznej oraz siły i znaczenia plemienia. Pełniły również funkcje obrzędowe. Do naszych czasów zachowało ich się niewiele, gdyż głównie w XIX wieku rozbierano je , a kamienie używano do budowy kościołów, dworów, dróg.
W Borkowie w pobliżu neolitycznych grobowców sprzed 5 tysięcy lat co roku w drugiej połowie lipca organizowane są festyny i spotkania z prehistorią obrazujące ówczesną kulturę i obyczaje. Ich organizatorem jest Stowarzyszenie „Mała Ojczyzna” z Borkowa, i osobno Adam Bryl.
L.W.
Darłowo, ED 8/2002
