Echo Darłowa
Patroni darłowskich ulic: SZARE SZEREGI
część II (część druga)Bojowe Szkoły prowadziły również systematyczną działalność tzw. „N- Gdańsk”, skierowaną w ustrój i postaw Niemców . Składały się na nią dziesiątki tysięcy niemieckojęzycznych ulotek i pism docierających aż do frontu wschodniego , tysiące listów i dokuczliwych telefonów do Niemców i volksdeutschów, złośliwe i ośmieszające ogłoszenia w gazetach itp. W okresie od 1942 do września 1943 roku rozprowadzono prawie 40 tysięcy niemieckich ulotek.
Na dużą skalę Bojowe Szkoły prowadziły wywiad , w wyniku którego sztaby armii krajowej otrzymywały meldunki o ruchu , postojach, wielkościach i rodzajach niemieckich jednostek wojskowych.
Z kolei żołnierze z harcerskich grup szturmowych walczyli zbrojnie. Przeprowadzili setki słynnych akcji bojowych. Wysadzali niemieckie pociągi pod Urlami, Płochocinem, Błoniem, na linii Przeworsk-Rozwadów. Odbili więźniów pod Celestynowem, dokonali słynnej akcji pod Arsenałem, w czasie której odbito z rąk niemieckich zbirów 25 więźniów, w tym Janka Butnara „Rudego” , straszliwie zmasakrowanego przez gestapowców. dokonali wielu zamachów na wysokich oficerów SS i gestapo miedzy innymi na generała Kutschere szefa gestapo na dystrykt warszawski , na Bürckla , odznaczającego się straszliwym okrucieństwem - szefa więzienia na Pawiaku. Wielu żołnierzy walczyło i ginęło w oddziałach partyzanckich.
W zakresie wyszkolenia wojskowego, tylko Warszawska Szkoła Podchorążych Szarych Szeregów („Agrikola”) przeszkoliła na przestrzeni 3 lat 320 podchorążych . We wszystkich przedstawionych służbach Szare Szeregi działały pod ścisłym kierownictwem odpowiednich komórek Armii Krajowej.
Poza działalnością dywersyjną i zbrojną, Główna Kwatera Szarych Szeregów prowadziła równoległą pracę organizacyjną, wychowawczą i wydawniczą.
1 Przeszkolono i mianowano 259 podharcmistrzów (tzw. „Szkoła za lasem”) i 53 harcmistrzów (tzw. „Kursy charyzmatyczne”). Główna Kwatera kładła największy nacisk na kształcenie wychowawców, tworzenie typu kierownika, przywódcy zdolnego prowadzić prace wychowawczą
2. W różnych okresach i na różnych terenach wydawano wiele konspiracyjnych pism periodycznych między innymi: „Bądź gotów”, ”Biuletyn M”, „Bojowiec” „Brzask”, „Czuwaj”, „Dęby” , „Drogowskaz”, Filomata”, „Na tropie”, „Pismo młodych”, „Wigry”, „Wódz patrolu”, „W roju”, „Źródło” i bardzo wiele innych.
Wydano „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamieńskiego (1943), która w formie opowieści przekazała dzieje Grup Szturmowych Warszawskiej Chorągwi Harcerzy. Autor oparł się na wspomnieniach hm. Tadeusza Zawadzkiego „Zośki” , napisanych po śmierci odbitego pod Arsenałem hm. Janka Bytnara „Rudego”. Drugie wydanie tej książki objęło okres do dnia 20 sierpnia 1943 ro0ku, kiedy to w natarciu na niemiecką strażnicę w Sieczychach poległ Tadeusz Zawadzki.
Konspiracyjnie wydano też książki „Opowiadania lotnicze „, „Wielka gra”, „O powołaniu naszego pokolenia”, „Manifest młodego pokolenia„ i szereg innych.
3. Prowadzono akcję „M”, mająca na celu działanie na młodzież niezorganizowaną.. Kolportowano konspiracyjne wydawnictwa, tworzono i zasilano biblioteki , organizowano zawody sportowe, zakazane przez Niemców, organizowano spotkania wigilijne i różne inne formy pracy oświatowo kulturalnej.
POWSTANIE WARSZAWSKIE
Szare Szeregi w Warszawie liczyły około 4000 harcerzy i żołnierzy. Wszyscy z nich walczyli w szeregach Armii Krajowej. Wymienić należy bataliony „ZOŚKA” , „PARASOL” , „WIGRY”, kompanie „Szare Szeregi i ul. Kredytowej, cztery plutony dowódców Obwodów AK, liczne oddziały pomocnicze, pocztę polową, a także mniejsze zespoły , czy nawet pojedynczych harcerzy, którzy w momencie wybuchu Powstania nie dotarli do macierzystych oddziałów . Harcerskie oddziały i bataliony walczyły na Woli, Starówce, Mokotowie i Czerniakowie. Poniosły ogromne straty, sięgające niejednokrotnie 80% stanów. Na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim istnieje ogromna kwatera Szarych Szeregów...
PO WOJNIE
Zdecydowana większość harcerzy i żołnierzy Szarych Szeregów , którzy przeżyli wojnę, natychmiast przystąpiła do organizowania Związku Harcerstwa Polskiego, które już w ciągu 1945 roku stało się wielką organizacją. Istniało do 1950 roku, ale już pod koniec lat czterdziestych spotkało się z dyskryminacją i szykanami władz komunistycznych . Zreorganizowane i sprowadzone do wzorów radzieckiego „Pioniera” wchłonięte zostało przez osławiony ZMP . Wielu dowódców i żołnierzy Szarych Szeregów znalazło się w więzieniach, wcale nierzadko bez wyroków. Zmiany na lepsze, a także rehabilitacja więzionych nastąpiła po przemianach październikowych 1956 roku.
Jednakże „władza ludowa” zdecydowanie i bezwzględnie dyktowała warunki w jakich mają być wychowywani młodzi Polacy.
Na początku lat osiemdziesiątych skupieni wokół Stanisława Broniewskiego „Orszy” żołnierze Szarych Szeregów z lat wojny doprowadzili do utworzenia Środowiska Szarych Szeregów o charakterze ogólnopolskim. W okresie powstawania Stowarzyszenie skupiało około 2000 zweryfikowanych szaroszeregowców
W Koszalinie od 10 lat istnieje Środkowopomorski Okręg Szarych Szeregów , skupiający kilkadziesiąt osób zamieszkałych obecnie na terenach byłych województw koszalińskiego i słupskiego.
Bernard Konarski
Darłowo, ED 10/2002
