Echo Darłowa
Obchody 69 rocznicy deportacji Polaków na Sybir
Pod Pomnikiem Kombatantów i Sybiraków na skwerze generała Władysława Sikorskiego w Darłowie 10 lutego 2009 r. odbyła się uroczystość upamiętnienia ofiar pierwszej masowej deportacji z Kresów II Rzeczypospolitej do ZSRR w 69 rocznicę tych wydarzeń. Warty pod pomnikiem zaciągnęli Straż Graniczna i 13 drużyna Harcerska z Miejskiego Gimnazjum Po odegraniu hymnu Sybiraków do zebranych przemówił przewodniczący Koła Związku Sybiraków w Darłowie Janusz Kasperek. Powiedział on m.in.: „Dzisiaj w większości polskich miast i miasteczek Sybiracy zbierają się przy pomnikach, znakach pamięci, aby oddać hołd wydarzeniom z przeszłości i ich najczęściej bezimiennym bohaterom. Dlatego z satysfakcją i zadowoleniem witam na dzisiejszym naszym spotkaniu: starostę powiatu sławieńskiego Andrzeja Lewandowskiego, burmistrza miasta Darłowa Arkadiusza Klimowicza, przewodniczącego Rady Miejskiej Zbigniewa Grosza, przewodniczącego Powiatowej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych Januarego Wysockiego, komendanta Hufca ZHP – harcmistrza Ryszarda Sobczaka, komendanta placówki Straży Granicznej kpt. Mikołaja Kaczanowicza, witam przedstawicieli zaprzyjaźnionych organizacji kombatanckich, koleżanki i kolegów Sybiraków oraz wszystkich przybyłych.
Dzień 10 lutego 1940 r. nie jest powszechnie znaną datą w naszej historii, ale dla nas Sybiraków jest datą pamiętną, szczególnie dla tych, dla których stanowiła ona początek dramatycznych wydarzeń „na szlaku syberyjskim” prowadzącym przez Archangielsk, Workutę, Kołymę, Norylsk, Irkuck, Omsk, Kazachstan, Ałtajski i Krasnojarski Kraje, ale również wiele innych, znaczony mogiłami bliskich, najczęściej bezimiennych. Jest to bowiem data pierwszej masowej deportacji Polaków z ziem wschodnich II Rzeczypospolitej na Syberię, która objęła 140 tys. obywateli polskich. I choć było cztery główne masowe wywózki Polaków: trzy w 1940 i jedna w 1941. Tuż przed wybuchem wojny niemiecko – sowieckiej, to ta z 10 lutego 1940 r. była najtragiczniejsza dla deportowanych, gdyż niespodziewana i w środku bardzo srogiej zimy. Skutkowało to dość znaczną śmiertelnością deportowanych już w drodze do miejsc zsyłki, gdyż wywożono starców i dzieci, brzemienne matki i wojenne wdowy – na deportację skazywano ludzi jedynie za to, że byli Polakami. Deportowani zmuszani byli opuszczać swe domy w ramach czystek etnicznych i przymusowych wysiedleń dokonywanych przez NKWD. W miejscach zesłań Polacy zmuszani byli do katorżniczej pracy za głodowe porcje w nieludzkich warunkach, surowym klimacie, przy dużej zachorowalności i braku opieki medycznej. Powodowało to dużą śmiertelność. Wystarczy dodać, że w okresie lat 1940 – 1946, życie straciło ok. 1/3 deportowanych z ogólnej liczby 1,3 mln.
63 lata temu w 1946 r. Sybiracy wraz z rodzinami zdziesiątkowani wracali do Ojczyzny. Przeżywali radość z powrotu na łono Ojczyzny, ale i stres. Odzyskali wolność i Ojczyznę, ale dowiedzieli się, że nie mogą wrócić na ojcowiznę, do utrwalonych z lat dziecięcych krajobrazów. Jechali w nieznane na tzw. Ziemie Odzyskane. Zaczął się trudny okres wrastania tułaczy Sybiraków w organizmy miast i wsi regionu. Dziś sadzę możemy powiedzieć, że współczesny obraz regionu, to także jakaś cząstka naszego wspólnego dzieła, zwłaszcza tych ludzi, rodzin, które tutaj w tym regionie odnalazły nową przystań życiową i swoim wkładem pracy, patriotyczną postawą przyczynili się do rozwoju naszego regionu. Dziękujemy im za to. Dzisiaj stojąc przed tym obeliskiem, symbolem walki, ludzkich dramatów, tragedii, cierpień, oddajemy hołd pamięci uczestnikom „Golgoty Wschodu”, szczególnie tym, którzy na zawsze pozostali na „nieludzkiej ziemi”, choć tak bardzo chcieli powrócić do ukochanej Ojczyzny. Cześć ich pamięci”.
Po przemówieniu nastąpiło złożenie pod obeliskiem wiązanek kwiatów przez delegacje: starostwa, miasta Darłowa, kombatantów, Pionierów Ziemi Darłowskiej, Harcerzy i innych. Dalszy ciąg uroczystości odbył się w sali konferencyjnej Urzędu Miejskiego w Darłowie przy kawie, herbacie i ciastkach, gdzie zostały wręczone wszystkim Sybirakom pamiątkowe medale z okazji 90 rocznicy Odzyskania Niepodległości. Na tę podniosłą rocznicę gimnazjaliści z Miejskiego Gimnazjum im. S. Dulewicza pod kierunkiem Krystyny Leśniewskiej i Artura Hamerlinga przygotowali kilka okolicznościowych wierszy i piosenek. Na zakończenie uroczystości wszyscy razem śpiewali ogólnie znane piosenki.
L. Walkiewicz
Darłowo, ED 2/2009
